Een kind krijgen is hoop hebben voor de toekomst. Hoop dat het beeld dat de cover van ‘Hoe gaan we dit uitleggen – Onze toekomst op een steeds warmere aarde’ geen waarheid gaat worden en dat we het doemscenario van hoog opgeworpen dijken en muren waarbinnen alleen de rijken in Nederland een veilig onderkomen en voldoende eten hebben, kunnen voorkomen. Hoop dat we een grote omslag kunnen maken en een leefbare wereld houden. Een samenleving met minder noodgedwongen migratie, met meer planten en dieren, met schone lucht, met netto banencreatie door de switch van fossiel naar hernieuwbaar.
Jelmer Mommers verhaalt hoe we als mensen op dit punt zijn bereikt. Van jager-verzamelaar die onderdeel uitmaakte van de verdere natuur, naar boer die leeft met het ritme van de natuur, naar de moderne tijd waarin we de aarde exploiteren en volledig naar onze hand willen zetten. Vanaf die tweede stap zijn we reeds begonnen de balans in de atmosfeer aan te tasten. Door bossen te kappen en plekken te gebruiken voor akkerbouw, werd het vermogen om CO2 op te slaan verminderd en vaak CO2 door verbranding in de lucht gebracht. Dit is alleen nog maar harder gegaan sinds de industriële revolutie.
Dat we al vanaf de agriculturele revolutie de gebruikelijke CO2 fluctuaties op aarde hebben verstoord en daarmee – hoe bizar is dit – een ijstijd hebben tegengehouden, vond ik een mind-blowing inzicht. Ja, de aarde kende altijd al warmere periodes, maar altijd in afwisseling met koude. Onze soort heeft door onder meer verbranding van fossiele brandstoffen echter een stijging in CO2 veroorzaakt die sneller gaat dan ooit tevoren, waardoor we nu afstevenen op een hitte-planeet waar op veel plekken de warmte in combinatie met vochtige lucht daadwerkelijk dodelijk kan zijn. Ook voor jonge goden in de bloei van hun leven. Jelmer weet het met goede wetenschappelijke onderbouwing en toch hele dagelijkse voorbeelden en taal uit te leggen.
Fascinerend en tegelijk om moedeloos van te worden. Maar dan heb je het eerste deel van het boek ook gehad! Jelmer heeft zelf in een interview ook al aangegeven dat de eerste helft van zijn boek niet leuk is, maar dat het tweede deel zeker hoopvol is. Het brengt namelijk een positief verhaal over het veranderen omwille van het klimaat. Op twee manieren: Jelmer laat zien wat verandering ons allemaal op kan leveren (spoiler: veel) en welke zaadjes er zijn in de samenleving waardoor zijn positieve toekomstscenario net zo realistisch is als het negatieve scenario na een ‘doorgaan op dezelfde weg’-aanpak.
Dit boek heeft me veel nieuwe inzichten gegeven over de invloed van de mens op het klimaat, over de onderlinge relaties tussen landen, tussen producent en consument en tussen burger en politiek-bestuurlijke beslissingen. Belangen, belangen, belangen, maar daardoor juist ook veel mogelijkheden om als individu impact te maken. Kijk naar wat Greta Thunberg als individu teweeg heeft gebracht, of de groep mensen achter de klimaatzaak van Urgenda tegen de staat! Één persoon kan zoveel anderen inspireren, kan de politiek dwingen actie te ondernemen en de producent dwingen te veranderen. Ik kan van deze inspirerende verhalen, die ook in het boek te vinden zijn, oprecht een brok in mijn keel krijgen.
Wil je graag een gezonde leefomgeving? Door de verandering omwille van het klimaat krijgen we schonere lucht en groene plekken die hitte-stress tegengaan. Wil je meer autonomie voor Nederland? Met hernieuwbare energie en goede recycling-faciliteiten in eigen land zijn we niet meer afhankelijk van grote olielanden. Wil je minder arbeidsloosheid? Renewables en recycling leveren beduidend meer banen op dan onder meer het sluiten van kolencentrales kosten. En wil je minder migranten richting het koele Europa? Door de opwarming van de aarde te beperken is de kans groter dat mensen voldoende voedsel en water hebben, waardoor onruststokers minder kans hebben een land in conflict te brengen, met alle gevolgen van dien.
De macht ligt bij het individu, bij jou en mij. Wij maken het verschil. Hoe? Door bijvoorbeeld minder vlees te eten, het vliegtuig en liefst ook de auto zo min mogelijk te gebruiken en kritisch te kijken of je spullen wel echt nodig hebt voor je ze (tweedehands) aanschaft. Twijfel je nog of vind je het moeilijk onze rol in klimaatverandering te plaatsen? Ik leen je met liefde dit ontzettend geweldige boek. Want door Willemijn heb ik alle redenen voor hoop op een mooie toekomst.
