Nadat in november 2015 de nieuwe Richtlijnen Goede Voeding werden gepubliceerd, heeft het Voedingscentrum gister de nieuwe Schijf van Vijf geïntroduceerd. Dat kon natuurlijk niet uitblijven. De schijf ziet er wat gelikter uit, dat is zeker. De koppeling naar een interactief deel, waar je zelf een soort menu kan samenstellen, is erg mooi! Net als de wat meer basic weergave van voedingsmiddelen (en daardoor wat minder sturing richting specifieke producten) zorgt ook dit er hopelijk voor dat er wat meer variatie komt in het eetpatroon van mensen. Variatie is namelijk nog steeds een van de uitgangspunten bij de nieuwe Schijf van Vijf.
Wat is er dan, naast het uiterlijk, veranderd? Nou, allereerst zijn de hoeveelheden aangepast naar aanleiding van de richtlijnen. Daarbij wordt het pleidooi gemaakt voor meer plantaardig, minder vlees en meer volkoren en zijn meer soorten producten nadrukkelijk opgenomen in de schijf. Peulvruchten zijn bijvoorbeeld naast vlees en vis opgenomen als bron van eiwitten. Ook wordt aangeraden dagelijks een handje ongezouten noten te eten. Een laatste verandering die ik nog wil benoemen is dat beter duidelijk wordt gemaakt welke dingen wel binnen de Schijf van Vijf vallen (voorkeursproducten) en welke niet. Alleen de voedingsmiddelen die gezondheidswinst opleveren, zijn opgenomen in de schijf. Zo wordt het makkelijker om te bepalen wat je beter wel en niet kan eten.
Toch heb ik nog wel een paar kritische noten. Ondanks dat het Voedingscentrum met deze nieuwe schijf meer ruimte vrijlaat voor variatie, leunt het nog steeds heel erg op het Nederlandse eetpatroon. Brood met kaas en een glas melk er bij en drie grote maaltijden per dag. Waarbij je buiten de Schijf van Vijf nog maximaal 3-5 keer per dag iets kleins (bijvoorbeeld een chocolaatje) kan eten en maximaal 3 keer per week iets groots (bijvoorbeeld een pizza). Daar waar een keuze is gemaakt om alleen producten die gezondheidswinst opleveren in de schijf op te nemen en hier dus op te sturen, geeft deze mogelijkheid voor kleine tussendoortjes en grote maaltijden ‘buiten’ de schijf toch een beetje een verkeerd signaal. Met veel mensen die het inschatten van porties nog steeds lastig vinden, is de kans groot dat er veel van buiten de schijf wordt gegeten, maar dat mensen toch het gevoel hebben dat ze slechts 3 dingen op hebben en dus wel goed zitten.
Datzelfde geldt voor de aanbevelingen voor de hoeveelheden groente en fruit. De boodschap die de wetenschap al jaren laat horen:hier moet je zoveel mogelijk van eten, zeker qua groente! 250 gram, de dagportie die met de nieuwe Schijf van Vijf wordt aanbevolen voor volwassen vrouwen, ligt weliswaar hoger dan het vorige advies, maar stimuleert niet echt tot het eten van meer groente. Dat zou pas gebeuren als het hoger zou liggen, bijvoorbeeld rond de 500 gram. Op die manier is duidelijk dat 125 gram – de gemiddelde inname van Nederlanders – ruim te laag is. Ook hierbij geldt echter dat we, om dit te bereiken, af moeten stappen van het standaard Nederlandse eetpatroon. Want 500 gram groenten in een avondmaaltijd… dat is erg lastig!
Samenvattend: de nieuwe Schijf van Vijf is absoluut een stap in de goede richting en is mooi vormgegeven, maar rekening houdend met hoe mensen omgaan met richtlijnen en getallen is daar nog wel wat meer nodig aan voorlichting en aan voorbeelden dan momenteel gegeven wordt.