Waarschijnlijk heb ik ze al lang geleden een keer weggegooid: de boekjes met verhalen die wij op de basisschool kregen over ‘Vrijheid geef je door’. Zo lang als ik me kan herinneren, zijn wij op 4 mei om 8 uur twee minuten stil. De trompet klinkt, de klokken luiden en je kan in heel Nederland een speld horen vallen. Het is een jaarlijks ritueel dat er aan de ene kant gewoon bij hoort en aan de andere kant natuurlijk vol is van betekenis. Zo ben ik stil geweest met een boek op de bank, met een bal in mijn handen in de kantine en zelfs met een burger bij de Mac. Ook heb ik herdacht bij het monument in Leiderdorp en heb ik aan de tv gekluisterd gezeten voor de Nationale Herdenking.
Is jullie het verschil opgevallen in mijn beschrijving? Tussen simpelweg stil zijn en herdenken of stil staan? Ik merk dat ik de laatste jaren daadwerkelijk stil sta bij de ontberingen van de Tweede Wereldoorlog en recentere oorlogen wereldwijd. Met tranen in mijn ogen luister ik naar de verhalen van de mensen die kransen leggen. Mensen die een periode in de Nederlandse geschiedenis hebben meegemaakt waarvan ik ontzettend blij ben dat hij voorbij is. Al realiseer ik me zeker dat het voor die mensen natuurlijk nooit echt voorbij is. Dat blijkt uit de verhalen tijdens Dodenherdenking en dichterbij, uit verhalen of opmerkingen van mijn oma over de hongerwinter. En al realiseer ik me dat er nog steeds onrecht in de wereld is waar we tegen in verzet moeten komen.
Dat laatste vind ik ook een belangrijke boodschap. Want naast het eren van hen die in oorlog zijn omgekomen is de Nationale Herdenking een moment om te herhalen “Dit nooit weer” en daarin ook te kijken naar hedendaagse oorlogen en misstanden. Het verhaal van Kim Putters (SCP) waarin hij het mij tot nu toe onbekende gedicht van Remco Campert aanhaalde, vond ik dan ook erg sterk en heel erg passen bij mijn strijd tegen onder meer milieuvervuiling en de klimaatverandering die steeds vaker oorzaak is van conflict.
Verzet begint niet met grote woorden
maar met kleine daden
zoals storm met zacht geritsel in de tuin
of de kat die de kolder in zijn kop krijgt
zoals brede rivieren
met een kleine bron
verscholen in het woud
zoals een vuurzee
met dezelfde lucifer
die een sigaret aansteekt
zoals liefde met een blik
een aanraking iets dat je opvalt in een stem
jezelf een vraag stellen
daarmee begint verzet
en dan die vraag aan een ander stellen
Nee, ik denk niet dat het voor mij ooit nog ‘gewoon’ twee minuten stil zijn. Het zijn twee minuten waarin ik stil sta, het verleden eer, letterlijk mezelf aankijk en blij ben dat ik hier nu ben en waarin ik weer bevestig dat ik actie wil ondernemen om mezelf in de ogen te kunnen blijven kijken. Op 4 mei herdenken we onze oorlogsslachtoffers, op 5 mei vieren we de vrijheid.