Een tijd geleden besloot ik in een opwelling te zoeken naar een roman waarin klimaatverandering en ecologie centraal staan. Normaal lees ik vooral veel informatieve boeken, waarover ik op de blog al vaker reviews heb geplaatst. Maar wij mensen reageren eigenlijk nog steeds veel beter en sterker op verhalen dan op feiten, zoals dat ook in vroegere tijden het geval was. Dus wordt de vraag: welke verhalen over klimaatverandering vertellen we elkaar. Het liefst zouden we geruststellende verhalen horen, of lezen dat het allemaal wel meevalt en dat we ongekende vooruitgang maken met nog onontdekte technieken waardoor we onszelf nog kunnen redden. Nu we situaties zien als de overstromingen in Limburg, België en Duitsland, komt het echter een stuk dichterbij. Het valt niet mee. En we hebben geen tijd meer om technische oplossingen te zoeken.
Welke verhalen moeten we horen om te veranderen? Misschien wel mogelijke toekomstscenario’s zoals Jelmer Mommers die geeft in Hoe gaan we dit uitleggen. Die laten zien hoe de wereld en de samenleving functioneren in het licht van de klimaatverandering en ecologische crisis, afhankelijk van welke keuzes individuen, bedrijven en overheden maken.
Michael Christie heeft in dat opzicht een meesterwerk geschreven. Greenwood speelt zowel in het verleden als in de nabije toekomst en laat zien hoe onze omgang met bomen ons vormt en sterk de toekomst zou kunnen bepalen. Het scenario: zoals nu de buxusmot alle buxussen opvreet, is er een schimmel ontstaan die bomen aantast. Alle bomen. In 2030 ging deze plaag de wereld over en vernietigde een groot deel van de jungles, oerbossen, wouden en parken. Het komt in de geschiedenisboeken als de Grote Verdorring. De diensten die bomen leveren, zijn daarmee ook verloren gegaan. Het is moeilijker voedsel te verbouwen, water wordt minder goed vastgehouden door de bodem en zorgt voor erosie, hittestress is een gegeven, normale dingen als papieren boeken en bibliotheken zijn ineens ontzettend zeldzaam en kostbaar… Door het stof van de nu kale en droge grond hebben veel kinderen en volwassenen last van ribhoest: een hoesten dat steeds erger wordt tot je ribben er van breken. Gezichtsmaskers zijn van levensbelang, niet vanwege een virus, maar om letterlijk te zorgen dat je nog kan ademen.
Dit is geen positief verhaal. Er zijn nog wat beschermde gebieden waar de bomen vooralsnog gespaard lijken te zijn, en heel de geprivilegieerde westerse wereld vliegt daar naartoe om bomen te zien, koelte te ervaren en even uit het stof te zijn. Business as usual dus, waarbij de verschillen tussen arm en rijk nog vele malen groter zijn geworden.
Christie weeft een prachtig en aangrijpend verhaal via verschillende generaties van begin 1900 tot 2038, het jaar waarin Jacinda Greenwood, ecologe van origine, als tourgids werkt op Greenwood Island, een van de laatst overgebleven bossen ter wereld. Op bijzondere wijze weet hij ontzettend veel informatie over bomen en houtbewerking in het verhaal te verwerken, van de samenwerking met schimmels in de bodem tot het inzetten van bomen als windkering en voedselproductie tot houtproductie en houtsnijden tot de bomen en het bos als heiligdom. Het ontroert me te lezen over levens van mensen die allemaal niet zijn gegaan zoals ze gehoopt hadden, over het lot van de bomen en de stompzinnigheid van mensen in invloedrijke posities. Het verontwaardigt me en maakt me ook wel een beetje bang. 2030 is al heel dichtbij en een Grote Verdorring is zeker geen onwaarschijnlijk scenario.
Ik denk niet dat ik het boek binnenkort nog een keer wil lezen. En daarin schuilt haar kracht: ik denk dat dit wel eens een verhaal kan zijn dat we nodig hebben.
Op maandag 19 april om vijf over twaalf is de wake gestart voor het Catshuis. Om te laten zien dat we rouwen om de dieren en planten die nu al verdwenen zijn of met uitsterven bedreigd worden op land en in het water. Om het verdriet te uiten over mensenlevens die nu al verwoest worden door droogte of juist overmatige regenval en de mislukte oogst en het conflict dat er op volgt of door het langzaam verdwijnen van hun land in de oceaan. Vaak elders ter wereld. Om de hoop uit te spreken dat we met nu handelen het doemscenario waar we op af stevenen en waar vooral de jongeren en kinderen van nu en toekomstige generaties last van gaan hebben, kunnen inperken. En vooral: om als waakvlam licht te werpen op de noodzaak de klimaatcrisis en ecologische crisis serieus te nemen in de politiek. Dáárom waken we, tijdens het hele formatieproces, dag en nacht, hoe lang het ook duurt. De wake is live te volgen via https://deklimaatwakers.nl en daar is ook de mogelijkheid je op te geven als waker.
Ook ik waak dus mee. Vrijdag 30 april van 11.00-14.00 heb ik dat voor het eerst ter plekke gedaan, op de ochtend van mijn 30e verjaardag van 04.00-06.00 voor het eerst digitaal. Omdat ik me zorgen maak en daar wel eens wakker van lig. Toen ik bijna 30 jaar geleden ter wereld kwam, was er wetenschappelijk al consensus: wij mensen zijn verantwoordelijk voor het onleefbaar maken van grote delen van de planeet. Ik mag hopen dat het als Willemijn 30 wordt ten goede gekeerd is.
Het was een bijzondere ervaring. Alleen al het feit dat je samen waakt, samen werkt aan deze belangrijke problemen, maakt dat er vrijwel direct een band is met de medewakers en – overdag – de sfeerbeheerders. In mijn geval zat ik samen met Gijsje, de initiatiefnemer van de Troostdeken voor onze Planeet. Wat onze wake ondanks de regen tot een creatieve wake maakte: Gijsje werkte verder om alle ontvangen lapjes aan elkaar te rijgen om zo de deken groter te maken. Ik heb eerst wat gewaterverfd, voor een symbool om in mijn eigen huis ook de klimaatwake te blijven volgen. Terwijl dat droogde kon ik met wol en een haaknaald van Gijsje beginnen aan mijn bijdrage aan de deken. Tot mijn vingers te koud waren en de wake bijna voorbij was voor ons.
Ik twijfel om het woord te gebruiken, maar voor mij was de wake ook bijna iets religieus, iets spiritueels. De klimaatcrisis en ecologische crisis zijn onlosmakelijk verbonden met mijn geloof, en dat maakte de drie minuten stilte en de verdere wake eveneens tot een bijzondere ervaring. De dame waar ik gedurende de nacht mee waakte, maakt onderdeel uit van een actieve protestantse kerkgemeenschap en draagt er samen met andere leden van de gemeente aan bij dat de wake stand houdt. Rozemarijn, een van de aanjagers van deze actie en sfeerbeheerder tijdens mijn eerste shift, heeft dezelfde achtergrond. Ze merkt dat deze actie ook een ander soort actievoerder trekt. En zo groeit deze belangrijke klimaatbeweging, met hopelijk EINDELIJK politieke actie tot gevolg.
Wat was ik blij toen ik dit boek, waarvan ik niet wist dat het bestond, in de boekhandel zag liggen. De acties van Greta en het rimpeleffect dat zij als individu teweeg heeft gebracht, inspireren me en fascineren me mateloos. Of het nu gaat om een korte beschrijving van de klimaatstaking in het boek van Jelmer Mommers of een door haarzelf verteld verhaal tijdens een TedX presentatie, ik merk dat ik steeds een brok in mijn keel krijg als ik denk aan de moed, het lef dat deze kwetsbare tiener tentoonspreidt in een poging de nog veel kwetsbaardere balans van een leefbare aarde te herstellen.
“Ons huis staat in brand – Een gezin en de toekomst van onze planeet” is allereerst een relaas over de impact van autisme op een gezin. Niet 1 geval van autisme overigens: zowel moeder Malena als dochters Greta en Beata vallen binnen de autismespectrumstoornissen. Het is overleven, uitproberen, pionieren in een samenleving die niet is ingericht op het omgaan met kinderen of volwassenen die afwijken van het extraverte, mannelijke ideaalbeeld. En pionieren in een domein dat pas recent onderkent en onderzoekt hoe stoornissen anders tot uiting komen bij meisjes en vrouwen dan bij de jongens en mannen waar de aandoeningen uitgebreid onderzocht zijn.
Hoe kwetsbaar Greta is, hoe vastberaden ze is en hoe de klimaatcrisis samenhangt met zowel haar dieptepunt als haar hoogtepunt, lees je in dit boek. Het staat bol met feiten, harde uitspraken over het doorgaan met business as usual en inzichten in het leven van een gezin met ingewikkelde problemen. Ik denk dat het boek fascinerend is vanuit zowel het jeugdzorgperspectief als vanuit klimaatperspectief. Blijkbaar is het gewoon nodig dat we met onze neus op de feiten worden gedrukt dat wat we nu doen, niet of niet voldoende werkt.
We hebben nog ongeveer vijf jaar om het tij te keren en een leefbare situatie te houden. En te creëren: de noodzakelijke veranderingen zorgen voor meer zekerheid, een socialere samenleving en minder ongelijkheid.
Om die omwenteling teweeg te brengen, is actie nodig. Van individuen, de bedrijven en de overheid. Als individu zit je grootste impact – waarmee je de gezamenlijke voetafdruk kleiner maakt – misschien niet in de veranderingen die je binnens- en buitenshuis maakt, maar in de mensen die je aansteekt en vooral de overheid en bedrijven met veel ‘slagkracht’.
Extinction Rebellion vind ik daarom fascinerend. Ze eisen met hun acties terecht aandacht voor zowel de problemen als de oplossingen. Zoals bijvoorbeeld met de actie op Koningsdag. Voor iemand als ik die zelfs een klimaatmars spannend vindt – 20 september staat trouwens geblokt in mijn agenda – is er echter een grote drempel om me aan te sluiten. Ik was dan ook blij verrast over de Poetry Night die de Leidse afdeling van Extinction Rebellion organiseerde! Een fijne, laagdrempelige manier om eens kennis te maken, wellicht als opstapje naar andere wat meer publieke activiteiten.
Voor mij was de Poetry Night ontzettend geslaagd. Ik heb nieuwe mensen ontmoet van verschillende achtergronden en leeftijden, waarbij ik het opvallend vond dat we bijna allemaal voor het eerst bij Extinction Rebellion waren. Het onderwerp, het dichten en het delen van onze gedichten zorgde voor een open sfeer waarin iedereen ook kwetsbaar durfde zijn en met een gedicht ook een beetje van zijn/haar zorgen kwijt kon. Zo ook voor mij: mijn gedicht gaat vooral over het overwinnen van de angst om mezelf uit te spreken, om klimaatverandering op de agenda te zetten of te protesteren tegen de gang van zaken. Juist daarom wil ik mijn (in het Engels geschreven) gedicht ook graag hier delen.
Beating the heatwave
I look around
Would anyone notice?
I look around
Would anyone care?
Anyone, no-one, everyone
I am anxious
I am hopeful
I am desperate
I am confident
Hope an despair
Side by side
In my body
My face is flushed
My heart is racing
My palms are sweaty
And my vision blurred
No-one has noticed
What has been happening
No-one cares ‘bout
My hot, glowing face
I resist
I rebel
I refuse
To let this heat wave triumph
To let this heat wave overcome me
As my face cools down
And my heartbeat steadies
I know
I have braved the wave of heat inside of me,
My embarassment,
Discomfort
Insecurity
And everyone heard
So let’s beat the heat wave on the outside
The only way we can:
Everyone noticing
Everyone caring
Everyone doing something
Een kind krijgen is hoop hebben voor de toekomst. Hoop dat het beeld dat de cover van ‘Hoe gaan we dit uitleggen – Onze toekomst op een steeds warmere aarde’ geen waarheid gaat worden en dat we het doemscenario van hoog opgeworpen dijken en muren waarbinnen alleen de rijken in Nederland een veilig onderkomen en voldoende eten hebben, kunnen voorkomen. Hoop dat we een grote omslag kunnen maken en een leefbare wereld houden. Een samenleving met minder noodgedwongen migratie, met meer planten en dieren, met schone lucht, met netto banencreatie door de switch van fossiel naar hernieuwbaar.
Jelmer Mommers verhaalt hoe we als mensen op dit punt zijn bereikt. Van jager-verzamelaar die onderdeel uitmaakte van de verdere natuur, naar boer die leeft met het ritme van de natuur, naar de moderne tijd waarin we de aarde exploiteren en volledig naar onze hand willen zetten. Vanaf die tweede stap zijn we reeds begonnen de balans in de atmosfeer aan te tasten. Door bossen te kappen en plekken te gebruiken voor akkerbouw, werd het vermogen om CO2 op te slaan verminderd en vaak CO2 door verbranding in de lucht gebracht. Dit is alleen nog maar harder gegaan sinds de industriële revolutie.
Dat we al vanaf de agriculturele revolutie de gebruikelijke CO2 fluctuaties op aarde hebben verstoord en daarmee – hoe bizar is dit – een ijstijd hebben tegengehouden, vond ik een mind-blowing inzicht. Ja, de aarde kende altijd al warmere periodes, maar altijd in afwisseling met koude. Onze soort heeft door onder meer verbranding van fossiele brandstoffen echter een stijging in CO2 veroorzaakt die sneller gaat dan ooit tevoren, waardoor we nu afstevenen op een hitte-planeet waar op veel plekken de warmte in combinatie met vochtige lucht daadwerkelijk dodelijk kan zijn. Ook voor jonge goden in de bloei van hun leven. Jelmer weet het met goede wetenschappelijke onderbouwing en toch hele dagelijkse voorbeelden en taal uit te leggen.
Fascinerend en tegelijk om moedeloos van te worden. Maar dan heb je het eerste deel van het boek ook gehad! Jelmer heeft zelf in een interview ook al aangegeven dat de eerste helft van zijn boek niet leuk is, maar dat het tweede deel zeker hoopvol is. Het brengt namelijk een positief verhaal over het veranderen omwille van het klimaat. Op twee manieren: Jelmer laat zien wat verandering ons allemaal op kan leveren (spoiler: veel) en welke zaadjes er zijn in de samenleving waardoor zijn positieve toekomstscenario net zo realistisch is als het negatieve scenario na een ‘doorgaan op dezelfde weg’-aanpak.
Dit boek heeft me veel nieuwe inzichten gegeven over de invloed van de mens op het klimaat, over de onderlinge relaties tussen landen, tussen producent en consument en tussen burger en politiek-bestuurlijke beslissingen. Belangen, belangen, belangen, maar daardoor juist ook veel mogelijkheden om als individu impact te maken. Kijk naar wat Greta Thunberg als individu teweeg heeft gebracht, of de groep mensen achter de klimaatzaak van Urgenda tegen de staat! Één persoon kan zoveel anderen inspireren, kan de politiek dwingen actie te ondernemen en de producent dwingen te veranderen. Ik kan van deze inspirerende verhalen, die ook in het boek te vinden zijn, oprecht een brok in mijn keel krijgen.
Wil je graag een gezonde leefomgeving? Door de verandering omwille van het klimaat krijgen we schonere lucht en groene plekken die hitte-stress tegengaan. Wil je meer autonomie voor Nederland? Met hernieuwbare energie en goede recycling-faciliteiten in eigen land zijn we niet meer afhankelijk van grote olielanden. Wil je minder arbeidsloosheid? Renewables en recycling leveren beduidend meer banen op dan onder meer het sluiten van kolencentrales kosten. En wil je minder migranten richting het koele Europa? Door de opwarming van de aarde te beperken is de kans groter dat mensen voldoende voedsel en water hebben, waardoor onruststokers minder kans hebben een land in conflict te brengen, met alle gevolgen van dien.
De macht ligt bij het individu, bij jou en mij. Wij maken het verschil. Hoe? Door bijvoorbeeld minder vlees te eten, het vliegtuig en liefst ook de auto zo min mogelijk te gebruiken en kritisch te kijken of je spullen wel echt nodig hebt voor je ze (tweedehands) aanschaft. Twijfel je nog of vind je het moeilijk onze rol in klimaatverandering te plaatsen? Ik leen je met liefde dit ontzettend geweldige boek. Want door Willemijn heb ik alle redenen voor hoop op een mooie toekomst.
Onlangs zag ik de TEDx Talk van Greta Thunberg, de tiener die de #schoolstrikeforclimate en #fridaysforfuture is gestart. In augustus 2018 ging ze niet naar school, maar stond ze voor het Zweedse parlement om aandacht te vragen, te eisen, voor het klimaat. Met een indrukwekkend ripple-effect: in een groot deel van de westerse wereld inclusief Nederland gaan tieners regelmatig de straat op in plaats van lessen te volgen. De woorden op de borden liegen er niet om:
March now or swim later
System change not climate change
The ocean is rising and so are we
Fuck me, not the climate
Ik mag niet stemmen – dan maar drammen
Spijbelen? Nee, vechten voor onze toekomst!
Ook Greta zelf is glashelder. “Kijk naar de feiten: we weten al tijden dat het crisis is en we kennen de oplossingen. De tijd voor hoopvolle speeches en zoete praatjes is voorbij. We hebben actie nodig.”
Het onderwerp gaat me ontzettend aan mijn hart, en ik kan er emotioneel en moedeloos van worden als ik zie dat we nog steeds geen actie ondernemen en er zelfs mensen zijn die het klimaatprobleem ontkennen. Als scholieren dan massaal de straat op gaan, doet dat net zo goed iets met me.
Hoe hoopgevend, hoe inspirerend is het dat zulke jonge mensen in actie komen. Dat ze een signaal geven en laten zien wat ze belangrijk vinden. Ook bij PINK, de jongerenorganisatie van de Partij voor de Dieren, zijn zoveel tieners en twintigers die actievoeren, die bewust vegetarisch of veganistisch zijn gaan eten, die betrokken zijn bij de lokale en landelijke politiek en die kortom op allemaal manieren proberen te voorkomen dat de mensheid de Aarde onleefbaar maakt.
Tegelijkertijd voel ik me ongemakkelijk door de beelden van klimaatspijbelaars. Want als dit initiatief genomen was toen ik nog op de middelbare school zat, zou ik dan mee hebben gedaan? Had ik, als brave hendrik en angsthaas die ik toch wel ben en was, durven skippen voor het klimaat? Staken, protesteren, actievoeren… ik heb het nooit gedaan, ook niet met zaken die toen wèl georganiseerd werden rond bijvoorbeeld studiefinanciering. De twee spannendste dingen die ik ooit gedaan heb wat spijbelen betreft waren (1) met de hele klas weglopen toen de docent Grieks vijf minuten te laat was, en dan wel tactisch via de andere trap dan die waar hij naar boven zou komen en (2) samen met veel medestudenten veel te laat binnenkomen bij een college wetenschapsfilosofie omdat we de wielrenners van de Giro die langs de universiteit fietsen wilden zien.
Ik wil zo graag kunnen zeggen dat ik natuurlijk als een van de eersten opgestaan zou zijn om mijn klasgenoten op te roepen ook te spijbelen. Maar de realiteit is dat ik waarschijnlijk alleen meegedaan zou hebben als juist anderen in mijn directe omgeving – lees: mijn klas – het initiatief hadden genomen. Als de groep groot genoeg zou zijn dat het voor mij ook ‘veilig’ zou voelen te gaan spijbelen. Zelfs als ik nu op de middelbare had gezeten, met alle kennis die ik nu heb, weet ik niet of ik zou hebben gespijbeld. En dat past niet zo goed bij hoe ik zou willen zijn, namelijk iemand die altijd opkomt voor haar idealen. Deze realisatie is super confronterend en geeft dus een bijzonder ongemakkelijk gevoel.
Ik ben vol bewondering voor Greta Thunberg en de andere scholieren die voor het klimaat zijn gaan staken, de ouders die vol trots hun kinderen de straat op laten gaan en de scholen die hun leerlingen keihard steunen. Uiteraard ga ik zelf door met het verduurzamen van mijn eigen gewoonten. En dat ongemak? Dat ga ik gebruiken om actie te ondernemen, het huis uit te komen en mensen samen te brengen om aan dit probleem te werken.
Waarschijnlijk heb ik ze al lang geleden een keer weggegooid: de boekjes met verhalen die wij op de basisschool kregen over ‘Vrijheid geef je door’. Zo lang als ik me kan herinneren, zijn wij op 4 mei om 8 uur twee minuten stil. De trompet klinkt, de klokken luiden en je kan in heel Nederland een speld horen vallen. Het is een jaarlijks ritueel dat er aan de ene kant gewoon bij hoort en aan de andere kant natuurlijk vol is van betekenis. Zo ben ik stil geweest met een boek op de bank, met een bal in mijn handen in de kantine en zelfs met een burger bij de Mac. Ook heb ik herdacht bij het monument in Leiderdorp en heb ik aan de tv gekluisterd gezeten voor de Nationale Herdenking.
Is jullie het verschil opgevallen in mijn beschrijving? Tussen simpelweg stil zijn en herdenken of stil staan? Ik merk dat ik de laatste jaren daadwerkelijk stil sta bij de ontberingen van de Tweede Wereldoorlog en recentere oorlogen wereldwijd. Met tranen in mijn ogen luister ik naar de verhalen van de mensen die kransen leggen. Mensen die een periode in de Nederlandse geschiedenis hebben meegemaakt waarvan ik ontzettend blij ben dat hij voorbij is. Al realiseer ik me zeker dat het voor die mensen natuurlijk nooit echt voorbij is. Dat blijkt uit de verhalen tijdens Dodenherdenking en dichterbij, uit verhalen of opmerkingen van mijn oma over de hongerwinter. En al realiseer ik me dat er nog steeds onrecht in de wereld is waar we tegen in verzet moeten komen.
Dat laatste vind ik ook een belangrijke boodschap. Want naast het eren van hen die in oorlog zijn omgekomen is de Nationale Herdenking een moment om te herhalen “Dit nooit weer” en daarin ook te kijken naar hedendaagse oorlogen en misstanden. Het verhaal van Kim Putters (SCP) waarin hij het mij tot nu toe onbekende gedicht van Remco Campert aanhaalde, vond ik dan ook erg sterk en heel erg passen bij mijn strijd tegen onder meer milieuvervuiling en de klimaatverandering die steeds vaker oorzaak is van conflict.
Verzet begint niet met grote woorden
maar met kleine daden
zoals storm met zacht geritsel in de tuin of de kat die de kolder in zijn kop krijgt
zoals brede rivieren met een kleine bron verscholen in het woud
zoals een vuurzee met dezelfde lucifer die een sigaret aansteekt
zoals liefde met een blik een aanraking iets dat je opvalt in een stem
jezelf een vraag stellen daarmee begint verzet
en dan die vraag aan een ander stellen
Nee, ik denk niet dat het voor mij ooit nog ‘gewoon’ twee minuten stil zijn. Het zijn twee minuten waarin ik stil sta, het verleden eer, letterlijk mezelf aankijk en blij ben dat ik hier nu ben en waarin ik weer bevestig dat ik actie wil ondernemen om mezelf in de ogen te kunnen blijven kijken. Op 4 mei herdenken we onze oorlogsslachtoffers, op 5 mei vieren we de vrijheid.
Nog maar een week tot de verkiezingen! Wat gaat de tijd ontzettend snel. Ik was van plan om al veel eerder mijn lijstje te delen over duurzaamheid in de partijprogramma’s in Alphen aan den Rijn. Maar ja, iets met werk en een jong gezin die meer prioriteit hebben dan mijn blog. Toch wil ik jullie mijn analyse niet onthouden. Daarom zal ik uit de doeken doen hoe ik naar de partijprogramma’s heb gekeken en wat me in de vergelijking is opgevallen. Ik doe mijn best mijn lijstje zo leesbaar mogelijk weer te geven. In verhaalvorm, want daardoor kan ik zaken die partijen allemaal op een andere manier weergeven toch wat makkelijker vergelijken!
Even een disclaimer voor wie dit nog niet wist: ik ben nieuw in Alphen aan den Rijn en veel van de plaatselijke problematiek is mij onbekend. Daar zal ik me dus niet over uitlaten. Wel kijk ik op een aantal thema’s naar de concrete voorstellen en punten die partijen hebben. En dat valt niet mee, want veel partijen houden het bij algemene doelen zonder aan te geven wat nodig is om die doelen te bereiken. Veilig, want je kunt daarmee ook geen mensen voor de voeten lopen, maar volgens mij een gemiste kans. Als eerste thema: fossielvrij en energieneutraal wonen.
Fossielvrij en energieneutraal wonen
Alpen aan den Rijn heeft de ambitie om uiterlijk in 2050 energieneutraal te zijn (al wil D66 dit al in 2022 bereiken). Leuk, maar zoals we gister bij De Monitor – Klimaatconflict in de polder (kijktip!) hebben kunnen zien, is dat nog niet zo eenvoudig. De vraag is dus vooral wat partijen wel en niet bereid zijn te doen. Gelijk even een opsteker, want zoals Trouw al aangaf besteden alle partijen aandacht aan duurzaamheid en het doel om geen gebruik meer te maken van fossiele brandstoffen voor warmte en elektriciteit. Een positief bericht. Hoeveel aandacht dat is wisselt wel per partij.
Qua nieuwbouw geven de PvdA, SP, ChristenUnie, D66, GroenLinks en SGP aan dat dit niet aangesloten moet zijn op het aardgas. Ja, daarin missen we dus de huidige coalitiepartijen CDA en Nieuw Elan, de twee grootste fracties! Voor de bestaande bouw geven de eerste drie partijen eveneens aan dat deze van het gas af moeten. SP noemt aardwarmte als alternatief terwijl RijnGouweLokaal fiducie ziet in stadsverwarming met restwarmte van grote bedrijven in Rotterdam. O, en RijnGouweLokaal benoemt specifiek dat er geen boringen naar schaliegas in de gemeente kunnen plaatsvinden. Lijkt me een goede zaak, gezien Groningen.
De gemeente zet voor zichzelf in op led-verlichting in de openbare ruimte (energiebesparing) zoals de meeste partijen aangeven en het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed door plaatsing van zonnepanelen. De duurzaamheidslening en green deals, waarmee inwoners en organisaties laagdrempelig onder meer zonnepanelen kunnen aanschaffen, blijven populair en moeten volgens ChristenUnie en D66 toegankelijker worden. VVD en D66 willen daarnaast energiescans voor bedrijven en VVE mogelijk maken, terwijl ChristenUnie duurzaamheidscoaches wil inzetten om inwoners te stimuleren duurzame maatregelen te treffen.
Ik was ook benieuwd welke alternatieven partijen noemen qua duurzame energie-opwekking in de gemeente. Want, zo leerde ik van De Monitor, zonnepanelen op daken is niet voldoende. VVD is in ieder geval tegen de plaatsing van windturbines in het Groene Hart,evenals Beter Alphen dat dit met hoofdletters in het verkiezingsprogramma heeft gezet. Dit terwijl het lokale RijnGouwelokaal juist voorstander is van windmolens langs de N207 en zowel SP en GroenLinks windmolens in algemene zin een optie vinden. Mits dit het landschap niet aantast, wat de ChristenUnie gezien hun standpunt over behoud van iconisch landschap waarschijnlijk een tegenstander van windmolens maakt. Zonneweides zijn voor GroenLinks, D66 en RijnGouweLokaal eveneens te onderzoeken opties. Bij Beter Alphen, die wel voorstander zijn van zonnepanelen, vermoed ik dat zij enkel op daken bedoelen, niet op velden. SP en GroenLinks benoemen nog wat minder specifiek het lokaal opwekken van energie in corporaties en RijnGouweLokaal ziet mogelijkheden bij de stallen van agrariërs en ruimten van boomkwekers. De negatieve uiting van VVD, Beter Alphen en vermoedelijk ChristenUnie zijn opvallend, evenals de afwezigheid van een standpunt hierover van CDA, Nieuw Elan, PvdA en SGP. Ik hoop dat zij wellicht eerder in de huidige raadsperiode hun standpunt duidelijk hebben gemaakt, maar dat heb ik niet nagezocht. Nieuw Elan geeft overigens wel aan dat ze graag een voortrekkersrol voor Alphen aan den Rijn ziet wat betreft duurzaamheid in het Groene Hart, maar geeft dus weinig concrete punten.
Tot slot van dit onderwerp nog enkele opvallende positieve punten. ChristenUnie en D66 willen experimenteren met Tiny Houses, die in de regel veel minder energie verbruiken en vaak zelfvoorzienend zijn. D66 is als een van de weinigen een voorstander van woonverdichting door hoogbouw binnen de stadsgrenzen van Alphen, wat eveneens een duurzamere optie is qua energiezuinigheid. Daarnaast geeft D66 aan dat de CO2 uitstoot tot het doel van de energieneutrale gemeente bereikt is gecompenseerd moet worden.
Voor vandaag ga ik het hier even bij laten. Dit lijkt me al leesvoer genoeg! Flora en fauna, vervoer en afval bespreek ik hopelijk nog voor de verkiezingen in volgende blogs, maar dat is ook afhankelijk van mijn lieve dochter 🙂 Op basis van bovenstaand onderwerp is in ieder geval helder dat VVD, Beter Alphen, SGP, Nieuw Elan, CDA en PvdA geen of een beperkt programma lijken te hebben op duurzaamheid. D66, SP, GroenLinks en RijnGouweLokaal hebben een wat breder programma op deze belangrijke punten. Om nog even te herhalen: dit is mijn eigen analyse en dus gekleurd door mijn eigen bril. Bovendien in een nieuwe gemeente waar ik de geschiedenis van de partijen ook niet ken. Maar ik ben nu al blij dat ik alles heb gelezen, zowel als voorbereiding op de verkiezingen als om Alphen aan den Rijn te leren kennen!
Een van de belangrijke redenen om mee te doen met het Plasticdieet en om in augustus – als mijn conditie dat nog toelaat – weer te helpen tijdens de Beach Cleanup Tour is de plastic soep en alle negatieve gevolgen voor het zeeleven en uiteindelijk ons mensen. Naast de chemische troep die door fabrieken en de olie-industrie in het water terecht komt en overbevissing is de plastic soep de derde manier waarop wij de oceaan stap voor stap een slechtere plek maken.
Sinds het zien van Chasing Coral weet ik dat het verhaal van onze invloed daar helaas niet ophoudt. De documentaire brengt op treffende wijze in beeld wat de door ons veroorzaakte opwarming van de aarde en dus de oceanen voor effect heeft op prachtige koraalriffen overal ter wereld. Deze bijzondere dieren werken samen met algen in hun lichaam die met behulp van fotosynthese voeding voor het koraal maken en tegelijk dus net als bomen CO2 omzetten in zuurstof. Broeikasgassen zorgen voor opwarming van de aarde, waarbij meer dan 90% van de warmte eigenlijk in de oceaan terecht komt. De algen kunnen bij een temperatuurstijging van 2 graden niet meer goed werken en worden door het koraal afgestoten. De koraalriffen, huis en broedplaats van ontelbaar veel soorten vissen en ander zeeleven, worden wit en nu ze hun voornaamste voedselbron hebben afgestoten sterven ze af.
Het doel van de reclame-man en onderwaterfotograaf Richard Vevers is om mensen te raken, ‘reclame’ te maken if you will voor dit probleem dat aangepakt moet worden. Met regisseur Jeff Orlowski, die eerder al het verdwijnen van ijskappen in beeld heeft gebracht in Chasing Ice (nog niet gezien) en een team aan technici, marine biologen en in algemene zin liefhebbers van de mooie koraalriffen, is die opzet zeker geslaagd. We volgen Richard terwijl hij leert hoe koraal eigenlijk werkt, hoe het komt dat het verbleekt en afsterft en hoe lastig het is om dit proces in beeld te krijgen. We volgen het team, dat door omstandigheden iedere dag zelf het water in moet om de beelden te krijgen die voor de time-lapse nodig zijn in plaats van een vaste onderwatercamera te kunnen gebruiken. Een bijzonder emotioneel proces: ze zien het rif, waar ze zo van houden, dag na dag langzaam sterven en weten dat dit door toedoen van de mens is.
Ook mij heeft het hard geraakt. Hier had ik nog nooit over nagedacht. Het zit niet aan de oppervlakte, letterlijk en figuurlijk, en dat is misschien ook juist het probleem. Ja, we hebben allemaal het mooie rif gezien waar Nemo in woont, en de prachtige veelkleurige foto’s op National Geographic, maar het is ver van mijn bed. En ik heb er niet eerder bij stilgestaan dat we het koraal op deze manier behandelen, zonder ons dit eigenlijk dus te realiseren (ja, heel dubbelop, ik weet het). Door het emotionele verhaal en de indringende beelden is het uit de onbekende diepte voor mij omhoog gehaald. En ik wil kijken hoe ik bij kan dragen aan het redden van dit bijzondere en belangrijke ecosysteem.
Naast jullie hopelijk te inspireren om de documentaire, die sinds 14 juli op Netflix te zien is, zelf te kijken, kun je via www.chasingcoral.com een aantal mogelijke acties vinden. Variërend van een screening hosten en daarmee de informatie verspreiden tot het helpen monitoren van koraalriffen tot het helpen in de transitie naar duurzame, schone energie. Voor dat laatste wil ik jullie nog een paar ideeën meegeven:
Oké, dit heb je vast al heel vaak gehoord, maar ik noem het toch. Kies zelf voor groene energie (en zo min mogelijk gas) voor in huis en gebruik vooral de benenwagen, fiets of openbaar vervoer.
Als consument kun je bewust de keuze maken voor producten die CO2-neutraal zijn gemaakt òf kun je kiezen voor tweedehands producten. Let ook op met name plastic (verpakkings)materiaal, want deze zijn net zo goed afhankelijk van de olie-industrie. In het productieproces en recycleproces komt in algemene zin veel CO2 vrij, vandaar dat tweedehands te verkiezen is boven nieuwkoop. Je zou ook kunnen letten op het transport van producten en zoveel mogelijk lokaal gemaakte en gekweekte producten kunnen kopen.
Methaan is als broeikasgas nog een stuk schadelijker dan CO2. Door vaker voor vegetarische of veganistische maaltijden te kiezen, maak je de eigen bijdrage aan de methaanuitstoot van de bio-industrie kleiner. Een tweede zaak waar ik onlangs op werd gewezen is het belang van het composteren van tuin- en keukenafval in plaats van het in de restafvalzak te doen. Wanneer groenafval in de afvalberg terecht komt, komt er geen CO2 vrij zoals bij composteren, maar juist dit schadelijkere methaan. Het loont dus absoluut om een manier te vinden je tuin- en keukenafval te composteren, ook als dit in een appartement wat lastiger lijkt.
Heb jij de documentaire ook gezien? Laat me weten wat je er van vond en welke indruk het op je gemaakt heeft!
One of the most important reasons to join in on Plastic Free July and to help during the Beach Cleanup Tour in August – if I am still able to by that time – is the plastic soup and all detrimental effects for marine life and eventually humans as well. In addition to chemical stuff dumped in the water by factories and the oil-industry and over fishing, the plastic soup is the third way we are making the ocean a worse place.
After watching Chasing Coral I know that unfortunately that is not the end of the story of human influence. The documentary very vividly shows how human-induced global warming is affecting beautiful coral reefs all over the world. These very special animals work together with algae in their body that use photosynthesis to provide the coral with food, simultaneously taking in CO2 and producing oxygen. Greenhouse gasses cause the Earth to warm up, with over 90% of the additional heat ending up in the vast ocean. With a temperature rise of only 2 degrees Celsius, these plants are not able to function properly and are rejected by the coral. The reefs, home and breeding place for so very many species of fish and sealife, turn white and without the nourishment provided by the algae, they die.
Richard Vevers, underwater photographer and former add-man, aims to actually touch and activate people to take on this immense problem. With director Jeff Orlowski, who previously showed the disappearing ice caps in Chasing Ice (which I haven’t seen yet), a team of technicians, marine biologists and lovers of the beautiful coral reefs in general, he has certainly succeeded. We follow Richard in his quest to learn how coral actually works, how the bleeching and dying process comes to pass and how to actually capture this on camera. Which proves to be quite difficult! Due to unforeseen circumstances, the team has to enter the water every single day in order to get the time-lapse footage, rather than using a mounted underwater camera. It is a very emotional process: they are a daily witness of the slow death of these beautiful reefs they love so much with the knowledge mankind has actually brought this about.
It touched me as well. I had never thought about coral before. It stays underneath the surface, both literally and figuratively spoken, and I guess that’s the problem. Yes, we have seen the reef little Nemo inhabits and the multi-coloured photo’s on National Geographic, but it is somewhere in a world far away. And I never realized how we are treating coral, and that most of us don’t. The emotional and personal stories of the people involved in the documentary and the painful images have made this problem top of mind for me. And I want to know how to contribute to actually preserving this special and important ecosystem.
In addition to hopefully inspiring you all to watch the documentary on Netflix, I want to redirect you to www.chasingcoral.com. There, you can find several actions you can undertake yourself, from hosting a screening and spreading information to assisting in monitoring the world’s reef to helping the transition to clean and renewable energy. For that last part, I want to give you a few of my own thoughts:
Yes, you have probably heard this more often, but I’m saying it anyway. Choose renewable energy yourself and limit the use of gas in your home. Mainly or only use your legs, bike or public transport.
As a consumer, you can make a conscious choice for CO2-neutral products or choose second-hand. Especially try and avoid plastic or plastic packaging, as this material also has a basis in the fossil fuel industry. Production and recycling cost a lot of energy and produce CO2, which is why I’d pick second-hand over new. You might also think about product transport and buy as many products that are made or grown locally.
Methane has a much larger effect than CO2. By choosing vegetarian or vegan more often, you reduce your own part in the methane produced in the bio-industry. A second important thing I was told recently is that even though composting food scraps releases CO2, food scraps in landfill actually decompose in a different way and produce the harmful methane gas. So it is definitely worth finding a way to compost your scraps, even if it might seem difficult in an apartment, for example.
Have you also seen the documentary? Let me know what you think and what impression it has made on you!
Een kind krijgen is hoop hebben voor de toekomst. Hoop dat het beeld dat de cover van ‘
